- βανάδιο
- Χημικό στοιχείο με σύμβολο V. Ανήκει στην πέμπτη ομάδα του περιοδικού συστήματος των στοιχείων και έχει ατομικό αριθμό 23 και ατομικό βάρος 50,95. Έχει δύο σταθερά ισότοπα και είναι αρκετά διαδεδομένο στη φύση. Τα κύρια ορυκτά του είναι ο βαναδινίτης, ο πατρονίτης, ο καρνοτίτης και ο ροσκοελίτης. Το επισήμανε το 1830 ο Σουηδός χημικός Σέλφστρομ σε έναν ιδιαίτερα ελατό χάλυβα και το απομόνωσε το 1867 ο Ρόσκοε. Είναι μέταλλο χαλυβδόφαιο, μαλακό και επιδέχεται εύκολα κατεργασία, με σημείο τήξης 1710°C και ειδικό βάρος 6,1. Συνήθως πεντασθενές, μπορεί και συμπεριφέρεται και ως δι-, τρι- και τετρασθενές. Παρασκευάζεται με αναγωγή του οξειδίου του με άνθρακα ή με πυράκτωση του χλωριούχου παραγώγου του σε ρεύμα υδρογόνου. Το β. παράγεται σχεδόν καθαρό με την αργιλοθερμαντική μέθοδο, με αναγωγή του βαναδικού ανυδρίτη με ένα μείγμα δύο μερών ασβεστίου και ενός αργιλίου.
Μεταξύ των πολυάριθμων ενώσεων του β. οι πιο ενδιαφέρουσες είναι ο βαναδικός ανυδρίτης V2O5, μάζα ερυθρόφαιη, και το μεταβαναδικό αμμώνιο NH4VO3, ευρύτατα χρησιμοποιούμενες ως καταλύτες στις οξειδώσεις, π.χ. για την παραγωγή του νάιλον, του θειικού οξέος με τη μέθοδο επαφής, στην οξείδωση της ζάχαρης σε οξαλικό οξύ. Το β. χρησιμοποιείται στη μεταλλουργία για την παρασκευή ειδικών χαλύβων (χάλυβας με βανάδιο), στους οποίους προσδίδει ειδική σκληρότητα και αντοχή.
Δείγμα βαναδινίτη, ορυκτού του βαναδίου.
Dictionary of Greek. 2013.